De Montenegrijnse keuken is gevormd door invloeden van andere keukens, maar vooral door de verschillende geografische regio’s: de kust, het centrale deel van het land, en de (hoge) bergen in het noorden.
Inmiddels zijn veel regionale specialiteiten in nationale restaurants door heel Montenegro te bestellen. Toch speelt de omgeving een rol bij de beleving en de smaak van de maaltijd en zal een versbereide zeebaars of tandbrasem in een visrestaurant aan de kust anders smaken dan in het binnenland. In veel restaurants worden voornamelijk versproducten gebruikt en steeds meer ingrediënten zijn biologisch en authentiek. Ook de internationale (Europese) keuken is goed vertegenwoordigd en kun je op veel plaatsen een heerlijke pizza of pasta krijgen. Montenegro is overigens samen met Albanië het enige Europese land zonder een McDonalds restaurant (als dat een restaurant genoemd mag worden).
Montenegrijnen waren gewend om in de namiddag warm te eten, daarna even te rusten, en later op de avond opnieuw warm te eten. Montenegrijnen gaan ook wat later uit eten en nemen er goed de tijd voor. Inmiddels zijn werktijden Europeser (van 9 tot 17 uur, in plaats van 7 tot 15 uur) uur geworden wat van invloed is op de eetgewoonten, alhoewel sommige Montenegrijnen Europees proberen te beginnen en Montenegrijns stoppen met werken om 15 uur. Dat betreft vooral ambtenaren.
Specialiteiten van de keuken aan de kust wordt gedomineerd door vis, olijven en olijfolie en het gebruik van granen en verse kruiden. De vis wordt op verschillende manieren bereid: gegrild op de gradele (barbecue), gekookt, brodet (soort bouillabaisse) en gebakken. Typisch voor deze regio is een mengsel van olijfolie, knoflook en peterselie wat naar eigen smaak over de vis kan worden gedaan. Vis wordt meestal geserveerd met gekookte aardappels en gekookte blitva (snijbiet, wat een beetje als spinazie smaakt). De brodet is een soort vissoep met veel stukken vis erin van verschillende soorten, groenten en olijfolie. Brodet wordt ook in Kroatie gemaakt, maar Montenegro heeft een speciale en authentieke versie ontwikkeld: brodet van sardientjes. De specialisten van deze brodet vindt u in de Baai van Kotor. Bij een brodet hoort proja, een maïsbrood of maïskoek (gemaakt van polenta). Het is niet ongebruikelijk dat wanneer u verse vis bestelt, de ober een schaal met verschillende soorten presenteert, zodat u zelf kunt kiezen.
In centraal Montenegro wordt ook vis gegeten, maar dan zoetwatervis uit het Skadarmeer. Karper, alver en paling worden op verschillende wijzen bereid, maar de bekendste manieren zijn gerookte krap (karper) en gedroogde ukljeva (alver), gedecoreerd met bijvoorbeeld gedroogde pruimen, appel en kweepeer. Voornamelijk in de wintermaanden wordt rastan (zie foto, soort koolbladeren) gekookt met gedroogd of gerookt vlees uit de buurt van Cetinje.
Olijfolie wordt in veel gerechten gebruikt, en het liefst natuurlijk die van de autochtone soort Barska žutica (de gele uit Bar).
De uitgestrekte graaslanden in de bergen van Durmitor, Sinjajevina en Bjelasica zorgen voor zeer gezonde melk- en vleesproducten. Lamsvlees en kalfsvlees bereid onder de sač (een deksel dat wordt verwarmd door kolen erop, terwijl het eten onder de deksel gaart), verschillende soorten kazen, vers gegrilde forel, kačamak en cicvara, kajmak en kisjelo mlijeko (dikke joghurt) zijn allemaal het proeven waard! Uit deze regio komt ook heljdina pita (een pita van boekweit). Het is meestal wat duurder, omdat het een bewerkelijk recept is en de ingredienten duur.
Natuurlijk vraagt een goede hap om een heerlijke slok. De bekendste en meest genuttigde alcoholische dranken zijn wijn, jenever en bier. Montenegro kent twee autochtone druivensoorten: de rode Vranac en de witte Krstač. De wijnen die hiervan worden gemaakt hebben dezelfde naam en worden in de hele regio veel gedronken. Er zijn steeds meer kleine wijnboeren die aan duurzame kleinschalige teelt doen en zo hun brood verdienen. Er zijn in de regio Crmnica voor geïnteresseerden wijnroutes uitgezet. Jenever, in Montenegro bekend als rakija, wordt in verschillende soorten geproduceerd. De bekendste is de lozova rakija, of in het kort loza, dat van witte druiven wordt gestookt. Maar meer fruitsoorten worden hiervoor gebruikt, u kunt rakija proberen van: abrikozen, appels, peren, pruimen en dunja (kweepeer). Als u een domaća (spreek uit: dommaatsjaa) wordt aangeboden, dan is het een eigengemaakte.
Montenegro heeft een eigen biermerk, Niksicko Pivo (bier uit Niksic). De brouwerij is in 1896 opgericht.
"Medovina" (med = honing) is een alcoholische drank dat wordt gekregen uit de fermentatie van honing (oplossingen). De methodes lijken op het maken van wijn. "Medovaca" is een jenever (rakija) van pruimen of druiven waaraan honing is toegevoegd. Wat ons betreft een aanrader!
Bewoners uit alle streken van Montenegro maken ook graag zelf vruchtensappen en vruchtensiropen. Van granaatappels aan de kust tot wilde bosbessensap uit de bossen in het noorden.
Uw gastheer of gastvrouw biedt u het liefst vol trots iets domaće (dommaatsjè = huisgemaakt) aan.
